МУНДАРИЖА

1. «Янги Ўзбекистон» массивидаги яширин ўзгаришлар: нима пинҳон қилинди?

2. Норасмий объектлар портлаги: районнинг икки қиёфаси

3. Кафе ва тўйхона: планда йўқ, амалда бор мажмуалар

4. Ернинг нархи ва сукутнинг қиймати: юз минглаб долларлар қаердан келди?

5. Қурилиш вазирлиги — хабардорми ёки кўрмаса керакми?

6. Кўринмас иншоотлар: икки объект қандай қилиб ҳамма кўзи олдида бекитилади?

7. Қачон сотувга қўйилди, ким олди ва нима асосда қурилди?

8. Ҳал қилувчи нуқта: ўчмайдиган икки объект ҳақиқатни талаб қилади

1. «Янги Ўзбекистон» массивидаги яширин ўзгаришлар: нима пинҳон қилинди?

Кўқон шаҳридаги «Янги Ўзбекистон» массиви расмий маъlumotларга кўра намунавий лойиҳа сифатида таърифланиб келинади: кўп қаватли уйлар, қулайликлар, замонавий инфратузилма.

Аммо бу фақат қоғозда.

Биз таҳлил қилган фотосуратларда мутлақо бошқа манзара: массивнинг орқа тарафида «планга кирмаган» шубҳали иншоотлар пайдо бўлган. Уларни асосий йўлдан қаровчи ҳеч ким кўрмайди. Гўёки массивнинг ташқи фасади — декорация, ортида эса кимгадир керакли сир яширилган.

2. Норасмий объектлар портлаги: районнинг икки қиёфаси

Расмий баёнотларга кўра, массивда янги хизмат кўрсатиш шохобчалари, дўконлар ва келгусида ишга туширилиши кутилаётган эко-бозор барпо этилмоқда.

Аммо фотосуратлар ва генпланни солиштирганда шоки ҳақиқат намоён бўлади.

Гўёки массивда икки турдаги реаллик мавжуд:
— расмий, чиройли ва мукаммал;
— ва норасмий, қаердадир орқа кўчаларда қорапарда ортда пайдо бўлаётган объектлар билан.

Бу иншоотлар қаердан пайдо бўлди? Қайси хужжатга асосланган? Ким рухсат берди? Ҳеч қандай из йўқ.

3. Кафе ва тўйхона: планда йўқ, амалда бор мажмуалар

Биз олган маълумотларга кўра, икки объект — кафе ва тўйхона (тўй зали) ҳисобланади. Аммо улар ўша жойларда бўлиши керак эмас.

Генпланда бу иншоотлар умуман кўрсатилмаган.

Шу билан бирга, бу каби йирик объектлар:
— аукциондан ўтиши керак;
— ер ажралиши керак;
— расмий рухсатномага эга бўлиши шарт;
— лойиҳалаштириш ҳужжатларида қайд этилиши лозим.

Аммо бу ҳолатда улар гўёки «қоронғудан чиққан»дек пайдо бўлган.

Планда йўқ.
Ҳужжатда йўқ.
Амалда эса — бор.

4. Ернинг нархи ва сукутнинг қиймати: юз минглаб долларлар қаердан келди?

Кўқонда ер — энг қиммат ресурс. Норасмий нархлар ўртача:
— 1 сотих — 10–20 минг доллар;
— 20 сотих — 400 минг доллардан юқори.

«Янги Ўзбекистон» массиви эса кўпроқ талабга эга, демак нарх ҳам юқорироқ.

Шундай ерга тўйхона ва кафе қуриш учун ким пул тўлади?
Қачон аукцион бўлган?
Қайси қарор асосида?

Бу саволларга бирорта очиқ маълумот йўқ. Ҳатто фараз қилиш ҳам қийин — бу қадар катта маблағлар ҳужжатсиз ҳаракатланиши мумкин эмас.

5. Қурилиш вазирлиги — хабардорми ёки кўрмаса керакми?

Ўзбекистон Республикаси Қурилиш вазирлиги бу ишлардан хабардорми? Ҳеч қандай расмий жавоб йўқ. Чунки массивнинг ташқи қисми «витрина» сифатида кўрсатилган: йўл бўйидаги уйлар мукаммал.

Бироқ чегарадан бир қадам четга чиқсангиз — ҳужжатда йўқ кафе ва тўйхона пайдо бўлади.

Министерство бу иншоотларни биладими? Ёки улар ҳамманинг кўзи олдида турган «кўринмас объектлар»га айланганми?

6. Кўринмас иншоотлар: икки объект қандай қилиб ҳамма кўзи олдида бекитилади?

Кафе ва тўйхона ёлғончи иллюзия каби:
— қурилган,
— жой эгаллаган,
— катта майдонни банд қилган,
— аммо ҳеч қаерда қайд этилмаган.

Генпланда йўқ.
Лойиҳа ҳужжатларида йўқ.
Жамоатга эълон қилинмаган.

Бу кўринмаслик қандай юзага келди?
Буни тушунтириш учун шунчаки «беэътиборлик» етмайди.

7. Қачон сотувга қўйилди, ким олди ва нима асосда қурилди?

Ҳеч қандай ҳужжатсиз объект қурилиши мумкин эмас. Демак, саволлар аниқ:

• Ер қачон аукционга қўйилди?

• Қатнашувчилар рўйхати қаерда?

• Ким ғолиб бўлган?

• Қурилиш рухсатномаси қаердан берилган?

• Генпланга ўзгартиш киритилганми?

Бу саволлар бугунча очиқ қолмоқда.
Аммо объектлар — бу саволлардан қочолмайдиган фактлар.

8. Ҳал қилувчи нуқта: ўчмайдиган икки объект ҳақиқатни талаб қилади

Кафе ва тўйхона — бу афсона эмас, реал иншоотлар. Улар ерда турибди, қурилган, маблағ сарфланган, ҳар ким кўра олади.

Фақат ҳужжатда йўқ.

Бу икки объект ҳали кўп саволларни келтириб чиқаради. Биз эса журналист сифатида бу масалани диққат марказида ушлаб туришда давом этамиз.

Қўқон шаҳридаги “Янги Ўзбекистон” массивида сўнгги йилларда кўп қаватли турар-жой бинолари барпо этилди. Шу билан бирга, ҳудудда бир қатор нотурар-жой объектлари ҳам қад ростламоқда. Уларнинг айримлари — уй остидаги магазин булса ва хизмат кўрсатиш шохобчалари массивнинг бошқа бурчагида эко-бозор ҳам фаолият кўрсатади келажакда. Бу имкониятлар ҳудудга ташриф буюрган меҳмонларнинг қулайлигини таъминлайди.

Бироқ таҳлил учун тақдим этилган икки суратга эътибор қаратилса, дастлабки бош лойиҳадан жиддий фарқлар борлиги кўринади. Савол эса табиий: нега бундай ўзгаришлар юз берди? Бизга етиб келган маълумотларга кўра, мазкур икки объектнинг бири кафе, иккинчиси эса тўйхона эканлиги маълум бўлмоқда.

Шундай экан, қонунан ажратиладиган ер майдонлари қачон аукционга қўйилгани, кимлар томонидан ва қандай асосда ушбу қурилишлар амалга оширилгани очиқ қолмоқда. Чунки Қўқон шаҳрида норасмий ер нархлари ҳудудга қараб 10 мингдан 20 минг долларгача баҳоланади. 20 сотих ер майдони эса бозор баҳосида ўртача 400 минг долларга тўғри келади. “Янги Ўзбекистон” массиви бўлгани учун бу нарх янада юқори бўлиши мумкин.

Энг қизиғи, ушбу икки иншоот ҳақида Ўзбекистон Республикаси Қурилиш вазирлиги хабардорми? Аниқ жавоб йўқ. Сабаби ҳудудга келувчи ҳар қандай меҳмон асосан йўл ёқасидаги намунавий уйларни кўриб қайтмоқда. Шу боис тўйхона ва кафе каби ҳужжатда қайд этилиши шарт бўлган объектлар назардан четда қолмоқда. Гўёки фантастик фильмлардаги “кўринмас инсон” каби, бу иншоотлар ҳам назардан четда, лекин амалда мавжуд.

Эҳтимол, республика даражасида масъул органлар томонидан бу объектлар бош лойиҳалар билан қиёсланиб ўрганилса, кўп саволларга ойдинлик кириши мумкин. Биз эса журналист сифатида мазкур икки объектни диққат назарида ушлаб туришда давом этамиз.

Автор: Мария Шарапова